Kto może być
dawcą fragmentu wątroby
(przeszczep wątroby
od dawcy żywego)?

Kandydat na żywego dawcę fragmentu wątroby musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Bez spełnienia tego warunku rozpoczęcie procesu kwalifikacji dawcy do przeszczepu jest niemożliwe. Dawca musi przejawiać również szczególne względy osobiste względem danego biorcy narządu, które jednak nie są sprecyzowane dokładnie w ustawie transplantacyjnej (Dz. U. 2005, nr 169, poz.1411). O tym, kto może być dawcą wątroby (a w zasadzie, w przypadku dawcy żywego – fragmentu wątroby) i w jakich sytuacjach jest to możliwe pisaliśmy szerzej w artykule: Kto może zostać żywym dawcą nerki lub wątroby.

Ustawa transplantacyjna nie definiuje pojęcia „szczególne względy osobiste”, dlatego też należy przyjąć szeroką interpretację tego pojęcia i wskazać sytuacje np.:

• biologiczny ojciec dziecka, które urodziło się w małżeństwie albo którego ojcostwo ustalono,
• małżonek po sądowym orzeczeniu rozwodu,
• przyrodnie rodzeństwo,
• konkubent lub partner homoseksualny,
• osoba pozostająca z biorcą w bliskich stosunkach o charakterze towarzyskim (np. narzeczony, przyjaciel rodziny) czy zawodowych (np. współpracownik),
• osoby z kręgu krewnych z linii bocznej (np. ciocia, wujek, kuzyn, siostrzeniec),
• powinowaty w linii prostej (np. macocha, pasierb, teść, matka teściowej), powinowaty w linii bocznej (np. szwagierka).

Kandydat na żywego dawcę fragmentu wątroby musi zostać poinformowany o rodzaju zabiegu, ryzyku, jakie on za sobą niesie i następstwach dla swojego przyszłego stanu zdrowia. Obowiązek informacyjny należy do dwóch niezależnych lekarzy, którzy muszą dokładnie przedstawić potencjalnemu dawcy wszystkie istotne informacje na temat pobrania narządu. Dawca ma prawo do wycofania się z procesu w każdym momencie, nawet tuż przed samym pobraniem narządu. Dlatego kluczowa jest edukacja dawcy i pełna opieka psychologiczna na etapie kwalifikacji. Deklaracja oddania narządu to bardzo duża odpowiedzialność nie tylko za zdrowie fizyczne biorcy, ale jego stan emocjonalny do samego momentu zabiegu. Należy o tym pamiętać rozważając proces kwalifikacji.

Oprócz dobrej kondycji psychicznej, która jest weryfikowana poprzez badania psychologiczne, dawca musi cieszyć się odpowiednim stanem zdrowia. Konieczne jest przejście badań fizykalnych m.in.: badania krwi i moczu, badań kardiologicznych czy wykonanie odpowiednich badań radiologicznych.

Dawca musi mieć zdrową wątrobę, nerki oraz tarczycę, a także jego organizm musi być wolny od chorób, takich jak np.:

• choroby układu krążenia,
• zaburzenia układu krzepnięcia,
• cukrzyca,
• choroby płuc,
• choroby przewodu pokarmowego,
• choroby autoimmunologiczne,
• choroby neurologiczne,
• HIV/AIDS,
• nowotwory,
• źle kontrolowane nadciśnienie krwi,
• aktualne lub przewlekłe zakażenia.

Tylko spełnienie powyższych przesłanek pozwala na kwalifikację kandydata na żywego dawcę narządu. W przypadku przeszczepów od żywych dawców, ściśle określone procedury decydujące o tym, kto może być dawcą wątroby pozwalają na uniknięcie sytuacji, w której do przeszczepu może nie dojść z winy samego dawcy. Oddanie swojego narządu to akt własnej, nieprzymuszonej woli, który z całą pewnością jest wielkim przeżyciem dla dawcy. Warto tutaj nadmienić, że zdecydowana większość dawców po 3-4 miesiącach wraca do normalnej aktywności życiowej i zawodowej.