Leki po
przeszczepieniu
– jak je prawidłowo
przyjmować

Regularne przyjmowanie leków immunosupresyjnych decyduje o powodzeniu transplantacji. Sporadyczne opóźnienie przyjęcia pojedynczych dawek leków, nie powinno rodzić negatywnych następstw zdrowotnych, jeśli jednak sytuacje te powtarzają się nagminnie, może dojść do utraty przeszczepu. Stosowanie się do zaleceń lekarskich stanowi o powodzeniu farmakoterapii i koniecznym jest, aby pacjent po opuszczeniu oddziału szpitalnego wiedział, w jaki sposób przyjmować leki po przeszczepie i w jaki sposób prowadzić samokontrolę. Należy pamiętać, że szczególna dbałość o nowy narząd pozwala na dłuższe cieszenie się jego sprawnym funkcjonowaniem.

Schemat dawkowania leków immunosupresyjnych ustalany jest w dniu przeszczepu i jest dostosowany do potrzeb konkretnego Pacjenta. Dawki leków są z biegiem czasu modyfikowane, a gdy zachodzi taka potrzeba są również zmieniane same preparaty. Jakiekolwiek modyfikacje leków po przeszczepie zawsze wykonywane są przez lekarza transplantologa, zabrania się samodzielnej zmiany dawek leków. Jeśli leki przyjmowane są 2 razy na dobę to musi zostać zachowany odstęp 12 godzin pomiędzy poszczególnymi dawkami leków.

Założenia planu leczenia obejmują leki z następujących grup:

• Inhibitory kalcyneuryny: takrolimus lub cyklosporyna;
• Leki antyproliferacyjne: mykofenolan mofetylu, mykofenolan sodu, azatiopryna;
• Glikokortykosteroidy np. prednizon, metyloprednizolon.

Należy zauważyć, że część leków podawana jest już przed operacją oraz leczenie może zostać uzupełnione o podawane dożylnie odpowiednich przeciwciał blokujących odpowiedź immunologiczną (tzw. indukcja).

Przyjmowanie leków immunosupresyjnych po przeszczepie wiąże się z koniecznością monitorowania ich stężeń. Wynika to z samej specyfiki ich działania. Stężenie tych leków musi być utrzymywane w bezpiecznych granicach, ponieważ zbyt duże stężenie może okazać się toksyczne, natomiast zbyt małe może grozić odrzuceniem narządu. Tylko przestrzeganie zaleceń oraz regularne pomiary stężeń pozwalają na ustawienie optymalnej dawki.

Kluczowa w procesie farmakoterapii jest umiejętność obliczenia dawek leków na podstawie schematu dawkowania zaleconego przez lekarza transplantologa. Konieczne jest zapoznanie się z dostępnymi gramaturami tabletek przyjmowanych leków i umiejętność samodzielnego przeliczania ich na dawki.

Przykład 1*:

Lek „A” stosowany 2x/dobę w dawce dobowej 5 mg (2x po 2,5 mg); tabletki mają gramaturę: 0,5 mg i 1 mg;

Lek „X” stosowany 2x/dobę w dawce dobowej 1500 mg (2x po 750 mg); tabletki mają gramaturę: 500 mg i 250 mg

Lek „Y” stosowany 1x/dobę w dawce dobowej 10 mg (1x po 10 mg); tabletki mają gramaturę: 5 mg

• Rano przyjmujesz (razem – 7 tabletek):
  Lek „A”: 2 tabletki 1 mg i 1 tabletkę 0,5 mg
  Lek „X”: 1 tabletkę 500 mg i 1 tabletkę 250 mg
  Lek „Y”: 2 tabletki 5 mg
• Wieczorem (po 12 godzinach) przyjmujesz (razem – 5 tabletek):
  Lek „A”: 2 tabletki 1 mg i 1 tabletkę 0,5 mg
  Lek „X”: 1 tabletkę 500 mg i 1 tabletkę 250 mg
  Lek „Y”: nie przyjmujesz

Przykład 2*:

Lek „B” stosowany 1x/dobę w dawce dobowej 4 mg (1x po 4 mg); tabletki mają gramaturę: 4 mg;

Lek „X” stosowany 2x/dobę w dawce dobowej 1500 mg (2x po 750 mg); tabletki mają gramaturę: 500 mg i 250 mg

Lek „Y” stosowany 1x/dobę w dawce dobowej 10 mg (1x po 10 mg); tabletki mają gramaturę: 5 mg

• Rano przyjmujesz (razem – 5 tabletek):
  Lek „B”: 1 tabletkę 4 mg
  Lek „X”: 1 tabletkę 500 mg i 1 tabletkę 250 mg
  Lek „Y”: 2 tabletki 5 mg
• Wieczorem (po 12 godzinach) przyjmujesz (razem – 2 tabletki):
  Lek „B”: nie przyjmujesz
  Lek „X”: 1 tabletkę 500 mg i 1 tabletkę 250 mg
  Lek „Y”: nie przyjmujesz

*Red. Ewa Król, Beata Białobrzeska, Alicja Dębska-Ślizień, Dorota Miszewska-Szyszkowska, Leki [w:] Broszura edukacyjna dla pacjentów po przeszczepieniu nerki lub wątroby, Warszawa 2019

Należy zwrócić baczną uwagę na fakt, iż większości tabletek i kapsułek leków immunosupresyjnych nie wolno dzielić. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy zapytać lekarza prowadzącego lub doczytać na ulotce dołączonej do opakowania leku. W trosce o powodzenie transplantacji, zawsze należy być pewnym sposobu przyjmowania leków!