Przeszczepienie a dializy – korzyści wynikające z przeszczepienia nerki - biorcyŻYCIA

Z tego artykułu dowiesz się między innymi:

  • Co to jest przewlekła choroba nerek
  • Jakie są dostępne metody leczenia przewlekłej choroby nerek
  • Jaka jest najskuteczniejsza metoda leczenia przewlekłej choroby nerek
  • Korzyści wynikające z przeszczepienia od dawcy żywego
  • Możliwe powikłania okołooperacyjne
  • Wyniki długofalowe dostępnych metod leczenia przewlekłej choroby nerek
  • Co daje pacjentowi przeszczepienie nerki w stosunku do dializoterapii
  • Jakie są dostępne metody dializoterapii
  • Z jakimi powikłaniami dializoterapii należy się liczyć

Przewlekła choroba nerek (PChN) to nieodwracalny, w większości przypadków postępujący proces chorobowy. Jest to choroba powszechna, często późno rozpoznawana, gdyż może przebiegać podstępnie, nie dając objawów. Została uznana za chorobę cywilizacyjną. W 2019 roku opublikowano raport na podstawie Ogólnopolskiego Badania Pacjentów Nefrologicznych, z którego wynika, że przewlekłą chorobę nerek rozpoznano u około 5 milionów Polaków. Ponad 2 miliony osób było w trzecim lub czwartym stadium zaawansowania tej choroby. W razie pogłębiania się niewydolności narządu (piąte stadium choroby, tzw. schyłkowa niewydolność nerek), nawet przy prawidłowo prowadzonym leczeniu nefrologicznym, chorzy stają przed wyborem metody leczenia nerkozastępczego. Może to być transplantacja nerki, hemodializa lub dializa otrzewnowa. W Polsce ponad 19 tysięcy pacjentów żyje dzięki przewlekle wykonywanym dializom. Przeszczepienie nerki to stosunkowo często wykonywana operacja chirurgiczna (przed okresem pandemii SARS CoV-2 w Polsce rocznie przeprowadzano około 1000 zabiegów). Z przeszczepioną nerką w naszym kraju funkcjonuje obecnie ponad 10 tysięcy chorych.

WAŻNE:
  • 5 milionów Polaków choruje na przewlekłą chorobę nerek
  • Ponad 2 miliony Polaków ma trzecie lub czwarte stadium choroby
  • Ponad 19 tysięcy Polaków poddaje się dializoterapii

Przeszczepienie nerki jako najskuteczniejsza metoda leczenia nerkozastępczego

Najskuteczniejszą metodą leczenia nerkozastępczego jest przeszczepienie nerki, w szczególności pobranej od dawcy żywego, wykonane jeszcze przed rozpoczęciem dializ (tryb wyprzedzający dializoterapię). Według danych Poltransplantu (opublikowanych w 2021) w Polsce z czynną przeszczepioną nerką pobraną od zmarłego dawcy, 5  i 10 lat po zabiegu transplantacji żyje odpowiednio 77 %  i 59% biorców, a pobraną od żywego dawcy odpowiednio 89% i 71%. Różnica ta wynika między innymi z jakości narządu. Nerka pochodząca od żywego dawcy jest dobrze przebadana, mniej narażona na uszkodzenie wynikające z czasu niedokrwienia, który jest znacznie krótszy w stosunku do nerki pobranej od dawcy zmarłego. Jeśli pochodzi od dawcy rodzinnego, zazwyczaj jest wysoka zgodność immunologiczna. Nerka szybciej podejmuje funkcję, diureza często pojawia się już po wykonaniu zespoleń naczyniowych.

ZWRÓĆ UWAGĘ:

5 lat po transplantacji
10 lat po transplantacji
Nerka przeszczepiona od dawcy zmarłego
77%
59%
Nerka przeszczepiona od dawcy żywego
89%
71%

Rys.: Porównanie 5-cio i 10-cio letniego przeżycia u biorców nerki od dawcy zmarłego i żywego w Polsce1

WAŻNE:
Korzyści z przeszczepienia od dawcy żywego:
  • Zaplanowany zabieg operacyjny
  • Dobrze przebadany narząd
  • Krótszy czas niedokrwienia narządu
  • Wysoka zgodność immunologiczna przy dawstwie rodzinnym
  • Nerka szybciej podejmuje pracę – czasem już na stole operacyjnym!
  • Dłuższy czas przeżycia narządu w stosunku do przeszczepienia od dawcy zmarłego

W Polsce 95% przeszczepionych nerek pochodzi od dawców zmarłych. W przypadku transplantacji, jak w przypadku każdej operacji, należy brać pod uwagę powikłania okołooperacyjne – wśród nich między innymi: krwawienie, zakrzepicę naczyń nerkowych, przetokę moczową, zwężenie tętnicy czy moczowodu. Ich częstość jest jednak względnie niewielka. Do poważnych powikłań, tj. zgon lub zagrażający życiu krwotok, dochodzi w mniej niż 0,5% zabiegów. Inną grupę powikłań wczesnych, obok chirurgicznych, stanowią infekcyjne (zakażenia rany, układu moczowego lub oddechowego). Z kolei powikłania późne związane są głównie z działaniami niepożądanymi przyjmowanych leków immunosupresyjnych (niezbędnych do utrzymania funkcji przeszczepionej nerki) oraz z rozwojem chorób układu krążenia czy nowotworów. Dlatego, aby jak najskuteczniej uchronić pacjenta przed powikłaniami transplantacji, cały proces kwalifikowania do przeszczepienia odbywa się z ogromną starannością, mając wzgląd na ewentualne okresowe i bezwzględne przeciwwskazania do transplantacji.

Kwalifikacja do przeszczepienia, a następnie oczekiwanie na dobranie odpowiedniego dawcy niewątpliwie wymaga dużo czasu, cierpliwości i poświęcenia. Do tego lista potencjalnych powikłań wynikających z przeszczepienia może mylnie skłonić do próby kwestionowania, czy aby na pewno jest to najskuteczniejsza metoda leczenia pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek. Jak wynika z danych światowych pięcioletnie przeżycie pacjentów z przeszczepioną nerką od dawcy żywego lub zmarłego wynosi odpowiednio 89% i 77%. Dla porównania, w przypadku chorych poddawanym dializom, 5-letnie przeżycie na hemodializach wynosi 42%, a na dializach otrzewnowych 52%.

ZWRÓĆ UWAGĘ:

5-cio letnie przeżycie wśród pacjentów:
a) z przeszczepioną nerką od dawcy żywego
89%
b) z przeszczepioną nerką od dawcy zmarłego
77%
c) hemodializowanych
42%
d) dializowanych otrzewnowo (w domu)
52%

Rys.: Porównanie 5-cio letniego przeżycia wśród pacjentów leczonych nerkozastępczo na świecie

Ważnym czynnikiem przemawiającym za transplantacją jest także niepodważalna poprawa jakości życia pacjenta, który może w ten sposób uniknąć licznych, nierzadko groźnych powikłań dializoterapii. Dochodzi do tego także uciążliwy dla wielu chorych obowiązek spędzania wielu godzin w stacjach dializ, co znacznie ogranicza ich swobodę w planowaniu czasu.

Korzyści z przeszczepienia nerki w stosunku do dializoterapii:

  • Poprawa jakości życia
  • Możliwość powrotu do aktywności zawodowej, sportowej, rodzinnej
  • Uniknięcie groźnych powikłań dializoterapii
  • Dłuższe życie po przeszczepieniu nerki
  • Uwolnienie od reżimu dializ

Dializa jako alternatywa dla transplantacji nerki.

Aż 90% przeprowadzanych zabiegów dializy to hemodializy. Metoda ta wiąże się z koniecznością operacyjnego wytworzenia dostępu naczyniowego w postaci przetoki tętniczo-żylnej, której pierwsze użycie może mieć miejsce dopiero po 6 tygodniach jej „dojrzewania”. Przetoka naczyniowa jest to zespolenie tętnicy z żyłą, wykonywane głównie na kończynach górnych (nadgarstek, przedramię lub ramię) w celu uzyskania odpowiedniego przepływu krwi przez żyłę. Jest ona zlokalizowana pod skórą, łatwo dostępna i umożliwia podłączenie krążenia pacjenta ze „sztuczną nerką” czyli dializatorem. Istnieją też inne, szybsze metody uzyskania dostępu, ale mają one raczej charakter tymczasowy. Są to cewniki dializacyjne. Ich założenie wiąże się z większym ryzykiem zakażeń, zakrzepów czy zwężeń miejscu implantacji.

Hemodializa wymaga dyscypliny ze strony chorego nie tylko ze względu na obowiązek regularnego zgłaszania się w wyznaczonych terminach do stacji dializ (co najmniej 3 razy w tygodniu, a pojedynczy zabieg trwa średnio 4 godziny), ale także wymusza konieczność wprowadzenia ograniczeń w zakresie diety oraz ilości spożywanej wody i soli.  Niestosowanie się do zaleceń dietetycznych może spowodować wystąpienie objawów niepożądanych w trakcie zabiegu: bólu lub zawrotów głowy, kurczów mięśni, nudności i wymiotów oraz spadku ciśnienia krwi. Do innych powikłań, już niezależnych od działań pacjenta, zalicza się osłabienie po dializie, niedokrwistość. Powikłania przewlekłe hemodializy to zespół cieśni nadgarstka, zespół niespokojnych nóg, świąd dializacyjny oraz amyloidoza hemodializacyjna. Najlepszym środkiem zapobiegawczym jest jak najwcześniejsze przeszczepienie nerki.

Preferowaną, acz rzadziej wybieraną metodą dializoterapii jest dializa otrzewnowa, zapewniająca potencjalnie wyższą jakość życia w porównaniu do hemodializ. Umożliwia ona leczenie w warunkach domowych. Można ją rozpocząć już dwa tygodnie od wszczepienia cewnika do otrzewnej oraz po przeprowadzeniu szkolenia pacjenta i członków jego rodziny. Pacjent ma mniejsze ograniczenia  dietetyczne niż przy hemodializie. Dłużej zachowuje diurezę, dzięki czemu odgraniczenie przyjmowania płynów jest mniej dotkliwe. W przypadku dializy otrzewnowej stwierdza się mniejsze ryzyko zakażeń krwiopochodnych oraz powikłań sercowo-naczyniowych. Obserwuje się także łagodniejszą niedokrwistość (co wiąże się między innymi z mniejszym odczuciem zmęczenia). Mimo pewnych zalet, nie do uniknięcia są powikłania. Do najczęstszych zalicza się dializacyjne zapalenie otrzewnej (DZO), które aż w 30% stanowi przyczynę niepowodzenia tej metody leczenia, zmuszając do rozpoczęcia hemodializ. Inne powikłania infekcyjne to zapalenie ujścia i tunelu cewnika. Wśród powikłań nieinfekcyjnych należy wymienić między innymi: przepukliny brzuszne, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego i oddechowego, bóle krzyża czy też powikłania metaboliczne. Dodatkowo, należy brać pod uwagę fakt, iż niektórzy pacjenci mogą odczuwać strach przed samodzielną wymianą płynu w jamie otrzewnowej oraz nierzadko nadzorujący ośrodek specjalistyczny jest zbyt daleko od miejsca zamieszkania chorego.

Podsumowując, dane dotyczące szans na wieloletnie przeżycie oraz jakość życia w długoterminowej perspektywie, jednoznacznie przemawiają na korzyść przeszczepienia nerki. Warto rozważyć tę opcję jeszcze przed rozpoczęciem przewlekłej dializoterapii.
Autor: Magdalena Mąsior, Studenckie Koło Naukowe Transplantacyjno – Nefrologiczne przy Klinice Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii
i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Recenzja merytoryczna:
dr hab. n. med. Jolanta Gozdowska

Autor:

Magdalena Mąsior

Data aktualizacji:

2022-01-16 13:08:31

Poleć znajomemu

Autor:

Magdalena Mąsior

Data aktualizacji:

16 stycznia 2022

Powiązane tematy

Poleć znajomemu


Polecamy

wróć do Bazy wiedzy

Masz wątpliwości? Chcesz podzielić się swoją opinią?

skontaktuj się z nami

CHIESI/KBŁ/BŻ/123/10/2021

Newsletter

Bądź na bieżąco

* możesz wybrać kilka

Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Chiesi Poland sp. z o.o. (dalej: Chiesi) z siedzibą w Warszawie (02-305) przy Al. Jerozolimskich 134

W jakim celu i na jakiej podstawie Chiesi zamierza przetwarzać Pani/Pana dane osobowe?

Pani/Pana dane osobowe będą przetwarzane w celu realizacji zamówionej usługi Newslettera, świadczonej drogą elektroniczną na podstawie regulaminu świadczenia usługi drogą elektroniczną, który został przez Panią/Pana zaakceptowany. Dane te są przetwarzane zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. b) RODO w celu realizacji usługi Newslettera. Podanie danych jest dobrowolne, ale niezbędne do skorzystania z usługi Newslettera. Zgoda na wysyłkę newslettera może zostać wycofana w każdym czasie poprzez odwołanie jej za pomocą linku na dole wiadomości e-mail zawierających newsletter. Chiesi może przekazywać Pani/Pana dane osobowe innym podmiotom, którym powierzono przetwarzanie danych osobowych w imieniu i na rzecz Spółki. Chiesi będzie udostępniać dane osobowe innym odbiorcom, o ile taki obowiązek wynikać będzie z obowiązujących przepisów prawa. Chiesi nie będzie wykorzystywać Pana/Pani danych osobowych do profilowania ani w ramach zautomatyzowanego systemu podejmowania decyzji. Pani/Pana dane nie będą przekazywane do państw trzecich i organizacji międzynarodowych.

Jak długo Chiesi będzie przetwarzać Pani/Pana dane?

Pana/Pani dane osobowe przetwarzane będą przez okres niezbędny dla świadczenia usługi Newsletter w oparciu o Regulamin, do czasu rezygnacji przez Panią/Pana z usługi Newslettera.
Jakie prawa przysługują osobie, której dane dotyczą?

Przysługuje Ci prawo do:

  • dostępu do swoich danych osobowych i otrzymania kopii danych osobowych podlegających przetwarzaniu;
  • sprostowania swoich nieprawidłowych danych;
  • żądania usunięcia danych (prawo do bycia zapomnianym) w przypadku wystąpienia okoliczności przewidzianychw art. 17 RODO;
  • żądania ograniczenia przetwarzania danych w przypadkach wskazanych w art. 18 RODO;
  • wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych w przypadkach wskazanych w art. 21 RODO;
  • przenoszenia dostarczonych danych, przetwarzanych w sposób zautomatyzowany.

Jeżeli uważasz, że Twoje dane osobowe są przetwarzane niezgodnie z prawem, możesz wnieść skargę do organu nadzorczego (UODO, ul. Stawki 2, Warszawa).

Kontakt

Jeśli potrzebujesz dodatkowych informacji związanych z ochroną danych osobowych lub chcesz skorzystać z przysługujących Ci praw, skontaktuj się z nami: Inspektor Ochrony Danych: dpo@chiesi.com Chiesi Poland Sp. z.o.o. z siedzibą w Warszawie przy Al. Jerozolimskich 134.

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.